De geschiedenis
van het Czaar Peter Kwartier
Het Czaar Peter Kwartier, in de luwte van Amsterdam Centrum is
misschien wel het best bewaarde winkelgeheim van Amsterdam.
Het Czaar Peter Kwartier bestaat uit de Eilandenboulevard en de Czaar Peterstraat en heeft een rijke historie.
Op deze pagina nemen wij je graag mee door de verschillende eeuwen: van de 17e eeuw tot het heden!
De 17e & 18e eeuw
Tot in de zestiende eeuw waren de Oostelijke Eilanden een moerassig buitendijks gebied. Hier kwam begin 17e eeuw verandering in. Amsterdam werd steeds belangrijker als handelscentrum en de stad groeide. Hierdoor moest urgent een nieuwe infrastructuur worden aangelegd.
De uitbreidingen van Amsterdam in de 17e eeuw vonden voor het grootste deel plaats aan de oostkant van de stad, waarbij buitendijks land bij de stad werd toegevoegd. Er werden kunstmatige eilanden in het IJ aangelegd; Kattenburg, Wittenburg en Oostenburg. Op deze bolwerken verrezen molens. Een daarvan was de molen de Gooijer, die nog steeds in het Czaar Peter Kwartier te bewonderen is. Binnen de verdedigingswal ontstond de nieuwe stad, met aan de oostkant het Funen.
In dezelfde periode vestigde de VOC zich op Oostenburg en bouwde er een grote scheepstimmerwerf, met bedrijfsgebouwen, een kolossaal magazijn, lijnbanen en een grote houtzaagmolen. In 1697 woonde Czaar Peter de Grote vier maanden op het Funen en leerde op de werf van de VOC-schepen bouwen. De VOC zou anderhalve eeuw op Oostenburg blijven en bouwde er honderden schepen.
Rechts een afbeelding van Czaar Peter de Grote
De 19e eeuw
Een kleine eeuw na het faillissement van de VOC (rond 1880), is het gebied gedempt met modder van de bodem van de Nieuwe Vaart. Deze moest toch uitgebaggerd worden vanwege de komst van grotere stoomschepen. Dankzij de aanleg van het Noordzeekanaal onderging de Czaar Peterbuurt een nieuwe economische omwenteling. De buurt werd een nieuw havengebied - de grootste cacaohaven ter wereld. Hierdoor werd vooral de Czaar Peterstraat een bloeiende winkelstraat met veel winkels, restaurants en bars. Het was zelfs de straat met de meeste cafés in Amsterdam!
De Czaar Peterbuurt werd een arbeidersbuurt, door de nieuwe werkgelegenheid in het gebied. Er werden woningen gecreëerd op zo min mogelijk grond. Daarnaast werden de Van Gendthallen gebouwd en de smederij en machinefabriek van de Amsterdamse Stoomboot Maatschappij. Later komt er een fabriek bij die werktuig- en spoormaterieel produceert: Stork. Dit bedrijf fuseerde na de Tweede Wereldoorlog (20e eeuw) met Werkspoor (opgericht in 1872), en floreerde wereldwijd even goed als de VOC.
Links een foto van de bouw van de Van Gendthallen, gebouwd tussen 1897 en 1905.
De 20e eeuw
Begin jaren 20 vulden schepen bij de winkels in de Czaar Peterstraat hun voorraden aan. Landverhuizers (emigranten) uit het Lloyd hotel deden hun inkopen in de Czaar Peterbuurt en zeelieden en bootwerkers gingen naar de vele sigaren- en tabakswinkels voor hun rookwaren.
De bewoners in de Czaar Peterbuurt waren voornamelijk arbeiders die in de haven werkten, bij werkspoor, bij de NDSM werf of bij de Spoorwegen. Het leven speelde zich echt op straat af. Mensen binnen een woonblok kenden elkaar en deden veelal hun boodschappen in het eigen woonblok. Elk woonblok had wel een bakker, groenteboer of slager. Men hoefde dus niet de straat uit om hun inkopen te doen. .Het waren krappe tijden. Soms verdienden de arbeiders te weinig om hun gezinnen te onderhouden (omdat het werk in de winter stil lag). Het beginnen van een winkel was dus in die jaren een populaire stap om het inkomen verder aan te vullen. Degene die een benedenwoning huurde, ruimde de voorkamer leeg en zette spullen er neer om te verkopen. De film van Ciske de Rat die in de Czaar Peterstraat is opgenomen, geeft een goed beeld hoe het er rond 1930 in het Czaar Peterkwartier aan toeging.
In de jaren zestig en zeventig verhuisden de havenactiviteiten naar het westelijke deel van Amsterdam en werd het Czaar Peterkwartier een probleemgebied met veel armoede, criminaliteit, prostitutie en drugsmisbruik.
Rechts een foto van de Czaar Peterstraat rond 1925.
De 21 eeuw - heden
In 2003 heeft het Czaar Peter Kwartier een enorme transformatie doorgaan. Gebouwen zijn gesloopt, nieuwbouw is bijgevoegd en verpauperde woonblokken zijn compleet gerenoveerd. Tot vandaag de dag zitten er winkels en verschillende ondernemingen in het Czaar Peter Kwartier.
Kom jij ook het Czaar Peter Kwartier bezoeken? Bekijk op deze pagina hoe je het Czaar Peter Kwartier kunt bezoeken.
Links een foto uit 2020, gemaakt op de Eilandenboulevard
Meer weten over het Czaar Peter Kwartier?
Meld je aan en volg een tour van Amsterdam Tours that Matter of Amsterdam Amsterdam Odyssey.
Colonialism to Fair Trade Tour
Boek een Colonialism to Fair Trade Tour die door het Czaar Peter Kwartier loopt. Betreed studioruimtes en winkels, ontmoet de eigenaren en leer meer over hun vak. Bezoek het Cacaomuseum en proef monsters van de beste single-origin chocolade die de wereld te bieden heeft, en luister naar enkele persoonlijke verhalen achter de bonen en de repen. Deze tour verandert de manier waarop je chocolade eet, de manier waarop je souvenirs winkelt en de manier waarop je de wereld ziet. Meer informatie over deze tour is te vinden op de website van Tours that Matter.
Amsterdam Odyssey tours
Boek via hotel Yays in het Czaar Peter Kwartier een tours rondom
Yays Oostenburgergracht.